Balans

Balans

Problemen met de balans en het gevoel van balans in het lichaam worden voor een groot deel door blessures en problemen met het evenwichtsorgaan veroorzaakt. Hiernaast kunnen leeftijd-gerelateerde klachten en verschillende ziektebeelden ook een verlies van balans vergroten. Veel van deze kwalen kunnen mede met behulp van de juiste beweegvormen en oefeningen toch grotendeels verbeterd worden, echter is het hierbij wel belangrijk om te weten welke benadering effectief is voor de verschillende problemen, die in een notendop onderscheiden kunnen worden in instabiliteit, lichthoofdigheid, duizeligheid en vertigo (1).

Wanneer de klachten in balans veroorzaakt worden door een opgelopen blessure, bestaat de kans dat spieren, gewrichten of bindweefsels in het lichaam verzwakt zijn. Met name wanneer je onderlichaam is aangedaan bestaat de kans dat dit gepaard gaat met instabiliteit en mogelijk ook problemen met de balans. Vooral wanneer er niet tijdig ingegrepen wordt na een blessure loop je de kans om mobiliteit in de gewrichten en flexibiliteit in de spieren te verliezen (2). Het is hier natuurlijk belangrijk om allereerst de benodigde tijd te herstellen en te revalideren. Hierna is het echter nog steeds mogelijk dat het aangedane lichaamsdeel verzwakt is. Om deze instabiliteit effectief aan te pakken is het een noodzaak dat er beweegvormen op een gestructureerde en progressieve wijze uitgevoerd worden die het aangedane lichaamsdeel aanspreken en versterken. Algemene spierversterkende oefeningen zijn hierin een goede optie en kunnen vaak zelfstandig opgebouwd worden door variabelen toe te voegen die diverse vormen van instabiliteit introduceren in oefeningen. Hierbij kan gedacht worden aan het toevoegen van verhoogde of oneven ondergrond, balans kussens of bewegende gewichten. Wanneer deze variabelen gecombineerd worden met oefeningen zoals squats, uitvalspassen en oefeningen waarbij je bijvoorbeeld balanceert op een been, heb je in theorie een oneindig aantal opties aan oefeningen die de stabiliteit aanspreken (3).

Vertigo ofwel draaiduizeligheid kan ook een oorzaak zijn van problemen in de balans, maar worden vaak veroorzaakt doordat er iets mis is met het evenwichtsorgaan in de oren. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer er een ontsteking in het evenwichtsorgaan ontstaan is of wanneer er bepaalde ziektes of letsels opgelopen zijn (4). Het is mogelijk dat hiervoor medicatie voorgeschreven wordt om de symptomen te verminderen, maar bij deze aandoeningen is het eveneens belangrijk om onder begeleiding van bijvoorbeeld een fysiotherapeut te gaan bewegen en daarnaast ook gepaste individuele oefeningen uit te voeren. Met de juiste oefeningen kunnen mechanismen in het lichaam bevorderd worden om te compenseren voor de klachten of schade die veroorzaakt worden door vertigo. Dit wordt voornamelijk gedaan in de vorm van vestibulaire revalidatie, wat in grove lijnen neer komt op gecontroleerde oog, hoofd en lichaamsbewegingen in combinatie met balansoefeningen. Deze bewegingen dienen tot zekere hoogte duizeligheid op te roepen, met het idee dat gecontroleerde blootstelling over tijd dient te leiden tot een vermindering van de symptomen (5).

Naarmate je ouder wordt bestaat de kans dat diverse problemen met de balans op gaan spelen. De bovenstaande problemen kunnen hier de oorzaak van zijn, echter kunnen daarnaast ook klachten zoals spierstijfheid, een lage bloeddruk medicijngebruik, artritis en een disbalans in de oogspieren voor deze problemen zorgen (6). Aangezien er naarmate je ouder wordt meerdere klachten op kunnen spelen die voor problemen in de balans kunnen zorgen, is het vrijwel altijd een goed idee om voldoende lichaamsbeweging te krijgen. Dit kan al op een laagdrempelige manier door te voorkomen dat je veel stil zit, door op weekbasis ongeveer 150 minuten of meer aan bewuste lichaamsbeweging te krijgen, en daarnaast zo’n twee keer per week te gaan sporten (7). Het in beweging houden van het lichaam zorgt namelijk zowel voor het behouden van mobiliteit in gewrichten, flexibiliteit in de spieren en het behouden van motorische vaardigheden.

Bronnen:

(1) Mayo Clinic. (2020, 18 juni). Balance problems - Symptoms and causes - Mayo Clinic. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/balance-problems/symptoms-causes/syc-20350474   

(2) Whittaker, J. L., & Roos, E. M. (2019). A pragmatic approach to prevent post-traumatic osteoarthritis after sport or exercise-related joint injury. Best Practice And Research in Clinical Rheumatology, 33(1), 158–171. https://doi.org/10.1016/j.berh.2019.02.008

(3) National Academy Of Sports Medicine. (2017). NASM Essentials of Personal

Fitness Training. Jones & Bartlett Publishers.

(4) Stanton, M., & Freeman, A. M. (2023, 13 maart). Vertigo. StatPearls - NCBI Bookshelf. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482356/

(5) Temporale, T. Z. H. (2014). Current Views on Treatment of Vertigo and Dizziness. Journal Of Medical Diagnostic Methods, 03(01). https://doi.org/10.4172/2168-9784.1000150

(6) Professional, C. C. M. (z.d.). Balance issues. Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21021-balance-problems

(7) Cijfers en feiten sport en bewegen. (z.d.). Loketgezondleven.nl. https://www.loketgezondleven.nl/gezondheidsthema/sport-en-bewegen/cijfers-en-feiten-sport-en-bewegen